Fraai Lampenpoetsergras (Pennisetum setaceum) [bron: Kenraiz Krysztof Ziarnek, Wikimedia Commons, 2016]

Fraai Lampenpoetsersgras

Fraai lampenpoetsersgras is een overblijvend, polvormend gras. De pluimen kunnen diverse kleurtinten aannemen. Fraai lampenpoetsersgras gedijt goed in warme, droge omstandigheden, zoals in de meer mediterrane klimaten. In Nederland komt de plant voor in tuinen en openbaar groen als vaste plant. Er zijn nog geen waarnemingen van de soort in natuurlijke terreinen.

Hoe herken ik Fraai Lampenpoetsersgras?

Fraai lampenpoetsersgras (Pennisetum setaceum of Cenchrus setaceus) is een overblijvend, polvormend gras. Vanwege de sierlijke bloeiwijzen is dit gras wereldwijd als siergras aangeplant. Deze (aar)pluimen kunnen diverse kleurtinten aannemen. De bladeren kunnen meer dan een halve meter lang worden, en de bloeistengel kan tot meer dan een meter boven de bladmassa uitsteken. Fraai lampenpoetsergras is bestand tegen enkele graden vorst maar verdraagt geen temperaturen lager dan -7°C. De plant vormt grote hoeveelheden lichte zaden die zes jaar kiemkrachtig blijven. Verspreiding van zaad vindt vooral plaats door wind, water en dieren.

De wetenschappelijke naam van Fraai lampenpoetsergras is veranderd van Pennisetum setaceum in Cenchrus setaceus. In de handel worden variëteiten van Lampenpoetsersgras nog vaak onder de naam Pennisetum setaceum verkocht. Uit onderzoek is echter gebleken dat deze gecultiveerde variëteiten tot een andere soort behoren, namelijk Pennisetum advena. Meest opmerkelijke verschil met P. setaceum zijn de afhangende bloeiwijzen. Deze gecultiveerde variëteiten vallen niet onder de EU regelgeving m.b.t. zorgwekkende invasieve uitheemse soorten.

Pennisetum soorten lijken op elkaar, kijk hier voor de look-a-likes.

Klik op de foto's om ze te vergroten

Herkomst – Waar komt Fraai Lampenpoetsersgras vandaan?

Fraai lampenpoetsersgras komt oorspronkelijk uit Noord-Afrika en het nabije Oosten. Ze is wereldwijd als siergras geïntroduceerd, waarna het zich op diverse plaatsen (o.a. USA, Australië, Hawaii, Canarische eilanden, Zuid-Afrika en Sicilië) zeer invasief is gaan gedragen.

Verspreiding – Waar komt Fraai Lampenpoetsersgras voor?

In de zuidelijke Europese landen Spanje, Portugal en Cyprus is de soort in 2017 aangetroffen. Fraai lampenpoetsergras heeft zich nog niet gevestigd in natuurlijke terreinen in Nederland. Door de vorstgevoeligheid is de kans op permanente vestiging in Nederland klein. Als de trend naar zachtere winters doorzet zou de plant zich mogelijk kunnen vestigen in de drogere gebieden in Nederland die een hoge ecologische waarde hebben, zoals Natura 2000-gebieden.

Risico’s - Wat zijn de problemen?

In mediterrane landen kan dit gras dichte opstanden vormen. Andere planten worden weggeconcurreerd. De plant is echter vooral een probleem in droge graslanden omdat afgestorven en verdroogde biomassa van de plant uiterst brandbaar is. De plant bevordert de intensiteit en verspreiding van branden waardoor meer economische schade ontstaat.

De plant zelf is weinig gevoelig voor brand en herstelt zich snel. De schade aan inheemse droge bossen kan echter groot zijn omdat de hierin voorkomende plantensoorten niet bestand zijn tegen dergelijke extreme branden. Na een brand is de plant in staat om het getroffen gebied snel te koloniseren. De grotere kans op bosbrand is ook nadelig voor grondbroedende vogels en andere dieren. Ook ontstaat er economische schade als de plant zich vestigt in natuurlijke graslanden. Schapen en geiten eten Fraai lampenpoetsergras liever niet waardoor er minder voer beschikbaar is.

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

Preventie is de meest kosteneffectieve aanpak van invasieve exoten. Dat wil zeggen dat zoveel mogelijk moet worden voorkomen dat er nieuwe haarden ontstaan. Fraai lampenpoetsergras komt vooral voor in particuliere tuinen, particulieren worden opgeroepen om geen overtollige planten of resten van planten weg te gooien in de natuur maar deze af te voeren met het groenafval.

Om de verdere verspreiding van Fraai lampenpoetsergras in Nederland te volgen is het belangrijk om waarnemingen van spontane vestigingen van deze grassen door te geven via de NOVA-app of Waarneming.nl

Beheersing en bestrijding

De planten kunnen handmatig of machinaal worden uitgegraven en bij het groenafval worden aangeboden. Voorkomen van zaadvorming is belangrijk omdat deze tot 6 jaar kiemkrachtig blijven in de bodem. Illegale stort in natuurgebieden is een van de belangrijkste oorzaken van verspreiding van exoten. Ook voor Fraai Lampenpoetsersgras is dit een concreet verspreidingsrisico.

Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

Fraai Lamenpoetsersgras (Pennisetum setaceum of Cenchrus setaceus) staat sinds augustus 2017 op de Unie-lijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Dat betekent dat er een Europees verbod van kracht is op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. En als dat niet lukt om de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Gecultiveerde Pennisetum advena variëteiten vallen niet onder de EU regelgeving m.b.t. zorgwekkende invasieve uitheemse soorten.

Waar vind ik meer informatie?