Aanvoerbronnen effectieve organische stof
In de tabellen 1 t/m 3 zijn kengetallen weergegeven voor de aanvoer van EOS. Deze getallen worden gebruikt voor het opstellen van de organische-stofbalans. De kengetallen betreffen gemiddelde cijfers per gewas, die kunnen variëren afhankelijk van opbrengst en ras.
Onder kengetallen Kengetallen organische stof is aanvullende informatie te vinden over de verschillende organische-stofbronnen. Het betreft de hoeveelheden die na 5 en 10 jaar nog over zijn van de aangevoerde organische stof en een gemiddelde C/N-verhouding van de organische stof. Tussen verschillende organische-stofbronnen bestaan aanmerkelijke verschillen in afbreekbaarheid. Naarmate organisch materiaal langzamer wordt afgebroken in de bodem (stabieler is) draagt het meer bij aan de humusopbouw in de bodem.
Naast de afbraaksnelheid bepaalt de C/N-verhouding hoe snel de stikstof in de organische stof mineraliseert. Bij een lagere C/N-verhouding mineraliseert de stikstof sneller dan bij een hogere C/N-verhouding. Bij een C/N-verhouding >30 vindt (tijdelijk) immobilisatie plaats van stikstof: vastlegging van minerale stikstof door het bodemleven.
Voor een tiental groenbemesters zijn de kengetallen voor de EOS-aanvoer verfijnd naar zaaimoment dan wel oogstmoment van het hoofdgewas in geval van onderteelt van de groenbemester. Voor zes groenbemesters zijn ze tevens verfijnd naar gewashoogte. Deze aanvullende informatie is onderaan deze pagina weergegeven.
| Gewasrest | OS (kg/ha) |
H.C.1 (fractie) |
EOS (kg/ha) |
|---|---|---|---|
| Blauwmaanzaad | 3475 | 0,33 | 1150 |
| Bruine boon (incl. loof) | 2870 | 0,23 | 650 |
| Consumptieaardappel | 2100 | 0,21 | 450 |
| Cichorei | 2515 | 0,24 | 600 |
| Conserve-erwt | 4570 | 0,22 | 1000 |
| Grasland, eenjarig | 4000 | 0,29 | 1175 |
| Grasland, tweejarig | 8000 | 0,32 | 2575 |
| Grasland, driejarig | 12000 | 0,33 | 3925 |
| Graszaad, 1e jaars Engels raaigras, hooi afgevoerd2 | 3300 | 0,30 | 1000 |
| Graszaad, 1e jaars Engels raaigras, hooi achtergelaten | 7900 | 0,24 | 1900 |
| Graszaad, 2e jaars Engels raaigras, hooi afgevoerd2 | 3850 | 0,31 | 1200 |
| Graszaad, 2e jaars Engels raaigras, hooi achtergelaten | 8450 | 0,25 | 2100 |
| Haver, stro afgevoerd | 5000 | 0,31 | 1570 |
| Haver, stro achtergelaten | 8000 | 0,31 | 2470 |
| Karwij | 4000 | 0,32 | 1275 |
| Knolselderij (incl. loof) | 4150 | 0,24 | 1000 |
| Koolzaad | 3000 | 0,33 | 975 |
| Korrelmaïs | 7900 | 0,30 | 2400 |
| Lelie | 1850 | 0,30 | 560 |
| Luzerne, eenjarig | 3000 | 0,45 | 1350 |
| Luzerne, tweejarig | 5000 | 0,41 | 2050 |
| Pootaardappel | 3000 | 0,22 | 650 |
| Schorseneer | 2400 | 0,25 | 600 |
| Snijmaïs | 2400 | 0,33 | 800 |
| Spinazie | 1285 | 0,23 | 300 |
| Stamslaboon (incl. loof) | 2870 | 0,23 | 650 |
| Suikerbiet (incl. kop en blad) | 4000 | 0,21 | 850 |
| Spruitkool (incl. stam) | 6700 | 0,30 | 2000 |
| Triticale | 5000 | 0,31 | 1570 |
| Tulp (excl. strodek) | 1700 | 0,30 | 505 |
| Vezelvlas | 300 | 0,33 | 100 |
| Winterpeen | 2400 | 0,29 | 700 |
| Wintergerst, stro afgevoerd | 5950 | 0,32 | 1900 |
| Wintergerst, stro achtergelaten | 8550 | 0,31 | 2650 |
| Winterrogge, stro afgevoerd | 4800 | 0,31 | 1500 |
| Winterrogge stro achtergelaten | 8200 | 0,31 | 2520 |
| Wintertarwe, stro afgevoerd | 6550 | 0,32 | 2100 |
| Wintertarwe stro achtergelaten | 9850 | 0,31 | 3100 |
| Witlofwortel | 2625 | 0,23 | 600 |
| Zaaiui | 1400 | 0,21 | 300 |
| Zetmeelaardappel | 3700 | 0,22 | 800 |
| Zomergerst, stro afgevoerd | 4400 | 0,32 | 1400 |
| Zomergerst stro achtergelaten | 6500 | 0,31 | 2000 |
| Zomertarwe, stro afgevoerd | 5600 | 0,32 | 1800 |
| Zomertarwe stro achtergelaten | 8800 | 0,31 | 2750 |
1 H.C. = humificatiecoëfficiënt: de fractie die een jaar na toediening van het verse organisch materiaal nog over is in de bodem.
2 De hoeveelheid (E)OS direct na de oogst van het zaad en het hooi. Als men het gras laat hergroeien en inwerkt als groenbemester, wordt er extra (E)OS aangevoerd. Hiervoor kan voorlopig de aanvoer van een grasgroenbemester worden gerekend (tabel 2).
| Groenbemester | OS (kg/ha) |
H.C.2 (fractie) |
EOS (kg/ha) |
|---|---|---|---|
| Bladrammenas | 3800 | 0,23 | 875 |
| Gele mosterd | 3800 | 0,23 | 875 |
| Bladkool | 3600 | 0,24 | 850 |
| Engels raaigras | 4250 | 0,27 | 1155 |
| Italiaans raaigras | 4200 | 0,26 | 1100 |
| Westerwolds raaigras | 4000 | 0,26 | 1050 |
| Winterrogge | 3200 | 0,26 | 840 |
| Rode klaver | 4100 | 0,27 | 1100 |
| Witte klaver | 3100 | 0,27 | 850 |
| Perzische klaver | 3400 | 0,24 | 800 |
| Wikken | 2800 | 0,23 | 650 |
| Facelia | 2750 | 0,24 | 650 |
| Afrikaantjes | 3850 | 0,22 | 850 |
| Spurrie | 2900 | 0,22 | 625 |
1 Gezaaid vóór 1 september
2 H.C. = humificatiecoëfficiënt: de fractie die één jaar na toediening van het vers organisch materiaal nog over is in de bodem.
| Mest | OS (kg/ton) |
H.C.1 (fractie) |
EOS (kg/ton) |
EOS/P2O52 (kg/kg) |
|---|---|---|---|---|
| Drijfmest | ||||
| Rundvee | 55 | 0,60 | 33 | 24 |
| Vleesvarkens | 40 | 0,65 | 26 | 8 |
| Zeugen | 34 | 0,65 | 22 | 10 |
| Rosékalveren | 71 | 0,60 | 43 | 20 |
| Witvleeskalveren | 17 | 0,60 | 10 | 9 |
| Vaste mest | ||||
| Rundvee grupstal | 159 | 0,70 | 111 | 36 |
| Varkens (stro) | 209 | 0,70 | 146 | 21 |
| Pluimvee | 421 | 0,35 | 147 | 9 |
| Pluimvee + nadroog | 545 | 0,35 | 191 | 8 |
| Kippenstrooiselmest | 498 | 0,35 | 174 | 8 |
| Vleeskuikens + parelhoen | 489 | 0,35 | 171 | 15 |
| Vleeskalkoenen | 489 | 0,35 | 171 | 10 |
| Schapen | 198 | 0,70 | 139 | 33 |
| Geiten | 233 | 0,70 | 163 | 33 |
| Mestscheidingsproducten | ||||
| Rundveemest koek | 215 | 0,60 | 129 | 12 |
| Varkensmest koek | 252 | 0,80 | 202 | 13 |
| Compost | ||||
| Champost | 196 | 0,80 | 157 | 44 |
| GFT-compost | 322 | 0,90 | 290 | 45 |
| Groencompost | 264 | 0,90 | 238 | 58 |
1 H.C. = humificatiecoëfficiënt: de fractie die één jaar na toediening van het vers organisch materiaal nog over is in de bodem.
2 EOS-aanvoer (kg) per kg fosfaat in de mest
EOS-aanvoer groenbemesters afhankelijk van zaaimoment of gewashoogte
De EOS-aanvoer door groenbemesters hangt af van de mate van gewasontwikkeling. In tabel 4 is voor tien groenbemestersoorten een gemiddelde relatie weergegeven tussen EOS-aanvoer en zaaimoment dan wel oogstmoment van het hoofdgewas in geval van onderteelt van de groenbemester. Van andere groenbemestersoorten is hierover (nog) geen of onvoldoende informatie beschikbaar. Bij zes van de tien soorten is er ook een relatie tussen gewashoogte en EOS-aanvoer. Dit is in tabel 5 weergegeven.
| Groenbemester | Zaaitijdstip | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 15 juli | 1 aug | 15 aug | 1 sep | 15 sep | 1 okt | 15 okt | |
| Winterrogge | 800 | 650 | 400 | ||||
| Japanse haver | - | 1650 | 1000 | 550 | 400 | 350 | 300 |
| Wikken | 800 | 700 | 500 | 350 | 250 | - | - |
| Bladrammenas | 2050 | 1600 | 950 | 650 | 350 | 150 | - |
| Italiaans raaigras | 1850 | 1600 | 1250 | 1000 | 750 | 450 | 200 |
| Facelia | - | 1100 | 600 | 350 | 150 | 50 | - |
| Rietzwenkgras | - | - | - | - | 1050 | - | |
| Gele mosterd | 1800 | 1250 | 750 | 500 | 350 | 250 | - |
| Wintergerst | - | - | - | 650 | 300 | ||
| Tagetes | 2500 | 1350 | 1200 | - | - | - | - |
| Gewas | Gewashoogte (cm) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10 | 20 | 30 | 40 | 50 | 60 | 70 | 80 | 90 | 100 | 110 | 120 | 130 | 140 | 150 | |
| Japanse haver | - | - | - | 500 | 600 | 650 | 750 | 850 | 1000 | 1100 | 1250 | 1400 | 1500 | 1700 | 1850 |
| Wikken | - | 250 | 450 | 550 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Bladrammenas | 100 | 250 | 400 | 550 | 700 | 850 | 1000 | 1150 | 1250 | 1400 | 1500 | 1600 | 1700 | 1800 | 1900 |
| Facelia | - | 150 | 300 | 450 | 600 | 700 | 800 | 900 | 1000 | - | - | - | - | - | - |
| Gele mosterd | 150 | 200 | 200 | 250 | 300 | 350 | 400 | 450 | 500 | 550 | 650 | 750 | 850 | 950 | 1100 |
| Tagetes | - | - | - | - | - | - | 1150 | 1200 | 1250 | 1350 | 1500 | 1650 | 1900 | 2150 | 2500 |